Uzun Dönem Oturum İzni
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda ve ilgili yönetmelikte düzenlenen oturum izinlerinden biri de uzun dönem oturum iznidir.
Prensip olarak; Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet eden, gerekli şartları taşıyan ve idarenin uygun gördüğü yabancılar alabilir. Kanunun uzun dönem ikamet izni için öngördüğü veya Göç Politikaları Kurulu’nun belirleyeceği şartları taşıyan yabancılara, bakanlık onayıyla valilikler tarafından, süresiz olarak uzun dönem ikamet izni verilir.
Uzun dönem oturum izni, diğer oturum izinlerinden farklı olarak İçişleri Bakanlığı’nın onayına bağlıdır. Kanunun öngördüğü veya Göç Politikaları Kurulunun belirleyeceği şartları taşıyan yabancılara, Bakanlık onayıyla valilikler tarafından, süresiz olarak uzun dönem ikamet izni verilir.
Uzun Dönem Oturum İzninin Şartları:
Uzun dönem ikamet izninin şartlarından biri kesintisiz sekiz yıl süreyle ikamet etmiş olmaktır. Süre şartının sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilirken, ikamette kesinti şu şekilde belirlenir:
1- Hesaplamada başvuru tarihi esas alınır. Yabancının yurtdışında kaldığı süreler ve ikamet izni almadan Türkiye’de kaldığı süreler kesintidir.
2- Başvuru tarihinden itibaren geriye dönük birer yıllık dilimler içerisinde toplam yüz seksen günü aşan kesinti bulunmuyorsa diğer bir yıllık dilime geçilir ve bu kontrole sekiz yıl tamamlanana kadar devam edilir.
3- Birer yıllık dilimlerde yüz seksen günü aşan kesinti olmaması durumunda son beş yıllık dilim içinde toplam üç yüz altmış beş günü aşan kesinti olup olmadığına bakılır.
4- Sekiz yıl içerisinde bir seferde veya peş peşe, yurtdışında ya da ikametsiz olarak Türkiye’de geçirdiği süre altı ayı geçen yabancıların talepleri, dilimlik hesaplamaya geçilmeden reddedilir.
5- Sınır dışı etme işlemi uygulanan yabancıların, önceki ikamet izni süreleri, ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.
6- Kesintisiz en az sekiz yıllık ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak şartı bakımından, Kanunun yürürlüğe girmesinden önce alınan ikamet izinleri için de yukarıda (a) maddesindeki esaslara göre hesaplama yapılır.
7- Başvuru tarihi itibarıyla son üç yıl içinde sosyal yardım aldığı tespit edilen başvurucunun talebi reddedilir.
8- Başvurucunun yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olması aranır. Başvurucu, başvuru yaptığı yıl itibarıyla geçerli olan net asgari ücret kadar aylık giderini karşılayabilecek maddi güce sahip olmalıdır.
Başvurucu, toplamda asgari ücretten az olmamak üzere kendisi dahil her bir aile üyesi için asgari ücretin üçte biri kadar gideri karşılayabilecek maddi güce sahip olmalıdır.
Gelir kaynağının tespitinde üçüncü kişilerin taahhütleri kabul edilmez.
9- Başvuru tarihi itibarıyla geçerli sağlık sigortası bulunması zorunludur.
Duruma göre, başvurucu hakkında güvenlik soruşturması yapılır. Başvurucunun kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğu tespit edilmesi halinde talebi reddedilir.
Uzun Dönem İkamet İzninin Sağladığı Haklar:
Uzun oturma izni, prensip olarak, uzun dönem ikamet izni, belli şartlar altında, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlandırılır.
Uzun dönem oturma izni sahibi Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaftırlar.
Seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muaf olarak araç ithal etme haklarından yararlanamazlar.
Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.
Uzun oturma izni sahibinin, Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı ile ferağı gibi konulara yönelik işlemleri, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuata göre yürütülür.
İlgili kanunlarla sadece Türk vatandaşlarına hasredilen haklardan yararlanmaları mümkün değildir.
Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancılara tanınan haklar, İçişleri Bakanlığı’nın teklifi üzerine veya resen Bakanlar Kurulu kararıyla kısmen veya tamamen kısıtlanabilir.
Uzun Dönem İkamet İzninin İptali
Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturduğu ilgili güvenlik birimlerinden görüş alınarak tespit edilenlerin uzun dönem ikamet izni iptal edilir.
Sağlık, eğitim, ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti veya görev gerekçesi hariç kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında kalanların uzun dönem ikamet izinleri iptal edilir.
Uzun dönem ikamet izninin iptali İçişleri Bakanlığının onayıyla valilikler tarafından yerine getirilir.
Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturduğu tespit edilenlerin Kanunda belirtilen ikamet izni türlerinden birini almak üzere başvuramazlar.
İkamet izni başvurusunun iptali kararı yabancıya ya da yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilir.
İptal kararlarına yasal yollar açıktır.
Uzun Dönem İkamet İzni İptal Edilen Yabancıların Tekrar Yapacakları Başvurular:
Sağlık, eğitim, ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti veya görev gerekçesi hariç kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında kalmaları nedeniyle uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancılar, bu izinlerini tekrar almak üzere başvuruda bulunabilirler.
Başvurular, yurt dışında konsolosluklara, yurt içinde ise yabancının bulunduğu ildeki valiliğe bizzat ya da Genel Müdürlükçe belirlenen başvuru usulüne göre yapılır.
Başvurular öncelikli olarak değerlendirilir ve en geç bir ay içinde sonuçlandırılır. Yapılacak değerlendirmede; Türkiye’de yerleşmek amacıyla kalma iradesi, Türkiye’de yakınlarının bulunup bulunmadığı, taşınmaz mal varlığı, aktif iş ve çalışma ilişkileri, Türkiye ile olan sosyal, ekonomik ve kültürel bağları göz önünde bulundurulmaktadır.
Bu başvurularda, uzun dönem ikamet izni alma şartlarının yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir. Ancak, kesintisiz sekiz yıl ikamet izniyle kalma şartı yeniden aranmaz.
Valiliklerce yapılan değerlendirme, valilik görüşüyle birlikte Bakanlığa gönderilir. Uzun dönem ikamet izninin tekrar verilmesi Bakanlığın onayına tabidir.
Yorumlar